ग्रास ज्वेल (Grass Jewel)

ग्रास ज्वेल हे भारतातील सर्वात चिमुकले फुलपाखरू आहे. याचा आकार जेमतेम १५ ते २२ मिलीमिटर एवढाच असतो. पंखाची वरची बाजू ही झळाळती निळी, जांभळी, तपकीरी असते. खालच्या पंखांच्या शेवटी काळसर चार ठिपके असतात. चारही पंखांच्या कडेला नाजूक, केसाळ झालर असते. पंखांना वरच्या बाजूला फिकट तपकीरी रंग आणि त्याच रंगाची रेघांची आणि ठिपक्यांची नक्षी असते. खालच्या पंखाच्या शेवटी झळाळते निळे चार ठिपके असून त्याच्याभोवती गडद काळा रंग आणि त्याबाहेर भगवा रंग असतो. सकाळच्या कोवळ्या उन्हात हे ठिपके एखाद्या रत्नासारखे चमकतात म्हणूनच हे "ग्रास ज्वेल".

हे फुलपाखरू सर्व भारतभर अगदी सहज आढळते, मात्र याचा आकार एवढा लहान असतो की ते पटकन सापडत नाही. सर्वसामान्यपणे गवताळ कुरणांमधे, मोकळ्या जागेवर अगदी जमीनीच्या लगत उडताना आपल्याला दिसू शकते. बागेमध्ये, नदी नाल्याजवळ आणि घनदाट अरण्यामधे सुद्धा जिथे सुर्यप्रकाश जास्त असतो तिथे ही जास्त आकर्षित होतात. सकाळच्या कोवळ्या उन्हात बऱ्याच वेळेला ही फुलपाखरे आपले पंख अर्धवट उघडे ठेवून "उन खात" बसलेली आढळतात. यांचा उडण्याचा वेग अतिशय संथ असतो. या फुलपाखरांचा आकार लहान असल्यामुळे अर्थातच त्यांना मध पिण्याकरता त्याहूनही चिमुकली फुले लागतात. मोठ्या पाकळ्या असलेली किंवा घंटेच्या आकाराची फुले यांच्या लहान सोंडेमुळे त्यांना मध पिण्याकरता चालत नाहीत.

या फुलपाखराची मादी अन्नझाडाच्या फुलाच्या, कळीच्या बाजूला एकेकटे अंडे घालते. अंडे एकदम लहान, चपट आणि हिरवट, पांढरट रंगाचे असते. अंड्यातून बाहेर आलेली इवलीशी अळी पुष्पदलांच्या आणि कळीच्या आजूबाजूला रहाते आणि त्यांवरच गुजराण करते. कोषसुद्धा जवळपासच्या फांदीवरच केला जातो आणि एका रेशमाच्या धाग्याने त्याला आधार दिलेला असतो. अगदी या फुलपाखरासारख्या दिसणाऱ्या अजून चार जाती आहेत. त्या म्हणजे टायनी ग्रास ब्लू, लेसर ग्रास ब्लू, पेल ग्रास ब्लू आणि डार्क ग्रास ब्लू. यांच्या सर्वसाधारण सवयी, हालचाली आणि रहाण्याची ठिकाणे एकच असतात.